بدون شک چوب یکی از پرمصرف‌ترین موادی است که از دیرباز نقش پررنگی در زندگی انسان داشته است. این ماده شگفت‌انگیز همواره برای ساخت انواع گوناگونی از وسایل و ابزارها یاری‌گر ما بوده است. انواع چوب علاوه بر زیبایی چشم‌نوازی که به محیط کار و زندگی ما هدیه می‌دهند، از مقاومت نسبتا بالایی هم برخوردارند. گونه‎‌های مختلفی از چوب در جهان موجود است و تنوع بالای درختان با توجه به مناطق جغرافیایی، به تنوع چشم‌گیری در چوب‌ها نیز منجر شده است. در این مطلب قصد داریم تا شما را با انواع چوب و کاربردهای آن آشنا کنیم. بنابراین اگر برای موفقیت در حرفه خود نیاز به آشنایی با اسامی چوب های مختلف دارید، این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.

 

همان‌طور که گفته شد، با توجه به موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی شهرها و کشورهای مختلف، درختان گوناگونی در هر منطقه رشد می‌کنند که ویژگی‌های خاص خود را دارند. به طور معمول چوب درختان را به دو دسته چوب نرم و سخت تقسیم می‌کنند. هر چند که نمی‌توان به طور قطع تمامی چوب‌های سخت را چوب‌هایی مستحکم و تمامی چوب‌های نرم را چوب‌هایی شکننده نامید. بلکه این تقسیم‌بندی بیشتر بر اساس ویژگی‌های خاص گیاه‌شناسی درختان است. با این حال برای شناخت انواع چوب لازم است به برخی از این ویژگی‌ها نیز توجه داشته باشید.

 

انواع چوب سخت معمولا از درختانی با برگ پهن و دانه‌های متراکم به دست می‌آید. این درختان نهان‌دانه هستند و بذرهایشان معمولا در داخل پوسته تشکیل می‌شود. چوب‌های نرم غالبا به رنگ‌های تیره یافت می‌شوند و وزن سنگین و تراکم بالایی دارند. معمولا انواع چوب سخت به دلیل مقاومت و استحکام بالایی که دارند، از قیمت بالاتری نیز برخوردارند.

 

چوب‌های نرم به چوب‌هایی گفته می‌شود که از درختان مخروطی به دست می‌آیند. این درختان که در زمره سوزنی‌برگان قرار می‌گیرند، رشد سریعی دارند و همیشه سبز هستند. به این معنی که تا زمان رشد مجدد برگ‌های جدید، برگ‌های قدیمی‌شان نمی‌ریزد. انواع چوب نرم معمولا قیمت پایین‌تری دارند و به رنگ‌های روشن‌تر دیده می‌شوند. ضمن اینکه عموما از لحاظ وزنی سبک‌تر بوده و از مقاومت کمتری برخوردارند.

 

باور عمومی بر این است که انواع چوب سخت از استحکام  فوق‌العاده بالایی برخوردارند. با وجود آن که این امر در اغلب موارد صحیح است، اما استثناهایی نیز در مورد آن وجود دارد. در ادامه به انواع مختلف درختانی با چوب سخت اشاره می‌شود.

 

یکی از مشهورترین انواع چوب سخت، چوب گردو است که کاربردهای گسترده‌ای دارد. این چوب ریزبافت، به رنگ خاکستری تا قهوای تیره یافت می‌شود و نقوش بسیار زیبایی هم بر روی آن به چشم می‌خورد. سایه‌های روشن و دانه‌های دارای رگه‌های بنفش بر زیبایی و تنوع رنگی این چوب افزوده است. چوب گردو از انواع چوب نیمه سنگین و نیمه سخت است که دوام بالایی دارد و در مقابل خمیدگی، کشش و فشار از خود مقاومت بسیار خوبی نشان می‌دهد. به همین جهت در ساخت انواع مختلفی از وسایل از آن استفاده می‌شود. ساخت مبلمان و تهیه روکش برای آن‌ها، آلات موسیقی، قنداق تفنگ، منبت‌کاری و معرق‌کاری، مجسمه‌سازی و بسیاری دیگر کارهای هنری و تزیینی از جمله کاربردهای چوب گردو محسوب می‌شوند.

 

چوب بلوط از قدیمی‌ترین انواع چوب است که فراوانی نسبتا زیادی دارد و بیش از 200 گونه از آن یافت می‌شود. این چوب به رنگ‌های قهوه‌ای روشن تا تیره، در دو دسته سفید و قرمز وجود دارد و انواع چوب‌ نجاری نیمه سنگین تا سنگین را دربرمی‌گیرد. اما دوام بالا و مقاومت فراوان در مقابل سایش از ویژگی‌های مشترک تمامی آن‌هاست. چوب بلوط از پرکاربردترین انواع چوب است که از آن برای تهیه پارکت، تراورس راه‌آهن، کابینت، قفسه‌های کتاب و... استفاده می‌شود. ضمن اینکه به دلیل مقاومت در برابر خراش و لکه، برای ساخت مبلمان نیز گزینه‌ای ایده‌آل است. با این حال این چوب در زمره انواع چوب های گران قیمت قرار می‌گیرد که نوع سفید آن گران‌تر از نوع قرمز است.

 

چوب ساج که با نام چوب تیک هم شناخته می‌شود، بسیار سنگین و بادوام است و محبوبیت فراوانی دارد. قهوه‌ای طلایی تا قهوه‌ای پنج پر رنگ، انواع رنگ چوب مورد نظر را تشکیل می‌دهند که در شمار محبوب‌ترین انواع چوبهای سخت قرار دارد. چوب ساج در برابر هوا و چسبندگی بسیار مقاوم است و دچار پوسیدگی نمی‌شود. ساخت قاب‌های چوبی، کشتی‌سازی، صنایع ظریف، ساخت قسمت‌های بیرونی و داخلی ساختمان مانند در، پنجره، پارتیشن و... از جمله کاربردهای چوب ساج به شمار می‌رود.

 

گونه‌های مختلفی از چوب افرا در ایران یافت می‌شوند که افرای پلت، افرای شیردار و کیکم از جمله معروف‌ترین آن‌ها هستند. این چوب‌ها در زمره چوب‌های نیمه سنگین قرار دارند که پرداخت آسان و کشیدگی کمی دارند. انواع چوب افرا به رنگ سفید مایل به کرم با درخشندگی کم‌ و بیش صدفی یافت می‌شوند و مقاومت بالایی در برابر ضربه‌های ناگهانی دارند. چوب افرا در صنعت مبلمان جایگاه ویژه‌ای دارد و علاوه بر آن، برای تهیه قفسه‌های دیواری، میز کنسول، میز کنار تخت ، کفپوش، انواع مهره‌های چوبی، مجسمه‌سازی، تهیه روکش‌های مختلف و همچنین ساخت ساز ویولن نیز می‌توان به سراغ آن رفت.

 

یکی از انواع چوب نجاری با دوام بالا، چوب چنار است که رنگ‌های متنوعی دارد. این چوب از رنگ سفید روشن تا رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای دیده می‌شود که گاه ممکن است لکه‌های صدفی رنگی هم بر روی آن وجود داشته باشد. چوب چنار از جمله چوب‌های نیمه سخت و سنگین است که برای ساخت وسایلی همچون میز و صندلی،  درب اماکن متبرکه، دسته ابزارها و... می‌توان به سراغ آن رفت. این چوب رنگ پذیری و جلاپذیری بالایی دارد و از قابلیت چسب‌خوری عالی برخوردار است.

 

چوب زبان گنجشک که با نام ون هم شناخته می‌شود، در زمره انواع چوب با مقاومت و سختی نسبتا بالاست. این چوب از نظر ظاهری به چوب بلوط شباهت دارد؛ اما دانه آن در معرض شکاف کمتری است. چوب زبان گنجشک به سنگینی و استحکام بسیار مشهور است و به رنگ‌های قهوه‌ای مایل به خاکستری تا قرمز دیده می‎‌شود. این چوب دارای سطحی متخلخل است و قابلیت فرم‌پذیری زیادی دارد. به همین جهت برای ساخت مبلمان منحنی گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود. علاوه بر این، می‌توان برای ساخت انواع قاب و تابلو، عصا، راکت تنیس، دسته ابزار، چوب بیس‌بال و... نیز به سراغ آن رفت.

 

چوب بالسا (والسا) از جمله سبک‌ترین چوب‌های تجاری محسوب می‌شود که با وجود قرار گرفتن در زمره چوب‌های سخت، بسیار نرم است و قابلیت فرم‌دهی فراوانی دارد. این چوب به رنگ‌های سفید تا زرد روشن و حتی قهوه‌ای ملایم دیده می‌شود. با وجود آن که کار کردن با چوب بالسا آسان است، اما لازم است تا برای بریدن آن از یک ابزار نجاری بسیار تیز کمک بگیرید تا از خرد شدن یا شکافته شدن چوب جلوگیری شود. چوب بالسا کاربردهای گسترده‌ای دارد و می‌توان از آن برای ساخت وسایل ظریف همچون ماکت‌ها، تخته‌های موج‌سواری، دیوار داخل هواپیما و... کمک گرفت.

 

چوب ممرز چوبی با بافت ریز است که در زمره چوب‌های نیمه سخت و سنگین قرار می‌گیرد. این چوب یکی از فراوا‌ن‌ترین و ارزان‌ترین چوب‌های موجود در ایران است که در مقابل سایش و ضربات گوناگون مقاومت بالایی دارد. علاوه بر این، در مقابل قارچ‌ها هم تا حد زیادی مقاوم است. بنابراین موارد استفاده گوناگونی دارد. البته توجه داشته باشید که کار کردن سخت با چوب ممرز تا حدودی دشوار است. این چوب به رنگ‌های سفید تا سفید مایل به کرم دیده می‌شود. رگه‌هایی از بنفش کمرنگ نیز بر روی بافت آن به چشم می‌خورد. این چوب سخت و مستحکم را می‌توان در موارد گوناگونی مورد استفاده قرار داد. کاغذسازی، خراطی، معرق‌کاری، واگن‌سازی، ساخت تخته خرده چوب، تخته فیبر، چوب‌های تونلی، دسته ابزار و... از جمله کاربردهای چوب ممرز به شمار می‌روند.

 

چوب‌های نرم یکی منابع اصلی برای ساخت الوار و انواع دیگر وسایل چوبی به شمار می‌روند که اغلب در اسکاندیناوی، روسیه و آمریکای شمالی یافت می‌شوند. در ادامه به معرفی مهم‌ترین انواع چوب نرم می‌پردازیم.

 

یکی از انواع چوب نرم که قیمت نسبتا مناسبی دارد، چوب راش است که در موارد مختلف استفاده می‌شود. این چوب به رنگ کرم مایل به قرمز دیده می‌شود که پوسته‌ای تقریبا روشن دارد. بافت چوب راش کاملا همگن و دارای منافذی کوچک است و به عنوان چوبی نیمه سنگین شناخته می‌شود. اگر محل مورد نظرتان در معرض آسیب حشرات و یا قارچ‌ها قرار دارد، می‌توانید روی انواع چوب راش به عنوان چوب‌هایی مقاوم حساب کنید. البته استفاده از این چوب در مناطق مرطوب توصیه نمی‌شود. چرا که به راحتی رطوبت را به خود جذب کرده و آسیب می‌بیند. چوب راش عموما در کارخانجات تهیه روکش و تخته لایه و گاه برای تهیه مبلمان به کار می‌رود.

 

چوب درخت کاج بسیار مقرون به صرفه است و از فراوان‌ترین انواع چوب موجود در ایران به شمار می‌رود. چوب کاج به رنگ‌های متنوعی از سفید تا زرد روشن دیده می‌شود و با وجود ‌وزن سبک، مقاومت بالایی در برابر انقباض، انبساط و خم شدن دارد. هرچند که چوب کاج در زمره انواع چوب نرم طبقه‌بندی می‌شود، اما یکی از قوی‌ترین چوب‌های نرم به حساب می‌آید که کاربردهای گسترده‌ای دارد. این چوب جزو انواع چوب دانه ریز است که برای ساخت انواع مبلمان، مصالح کف‌سازی و همچنین قاب‌های در و پنجره استفاده می‌شود. البته توجه داشته باشید که به دلیل برخورداری از بافت گره‌ای، کار کردن با چوب کاج کمی مشکل است؛ اما همین گره‌ها استفاده وسیعی برای تزئینات دکوراسیون دارند.

 

چوب توسکا پس از چوب راش، در مقام دومِ بیشترین استفاده قرار می‌گیرد و یکی از پرمصرف‌ترین انواع چوب به حساب می‌آید. این چوب به رنگ کرم مایل به قرمز دیده می‌شود و می‌توان انواع مختلف آن از نیمه سنگین تا سبک را یافت. چوب توسکا به سبب پرداخت، ابزارخوری، رنگ‌پذیری و شکاف‌خوری مناسب، در صنعت مبلمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. هرچند که دوام فوق‌العاده بالایی ندارد. بنابراین مهم‌ترین مورد مصرف آن را می‌توان در تخته لایه‌سازی و ساختن بناهای آبی دانست. چرا که توسکا در آب دوام قابل توجهی خواهد داشت.

 

یکی از انواع چوب خانواده کاج، چوب کاج بلسان است که به چوب نراد نیز شناخته می‌شود. این چوب به رنگ‌های سفید تا قهوه‌ای دیده می‌شود که رگه‌هایی صاف و ظریف، زیبایی آن را دوچندان می‌کند. چوب کاج بلسان در برابر پوسیدگی مقاومت کمی دارد و معمولا آن را برای جعبه‌سازی و یا تهیه خمیر کاغذ به کار می‌برند. افزون بر این، صمغ این درخت نیز به عنوان چسب شفاف مورد استفاده قرار می‌گیرد و در رنگ‌های مختلف روغنی تهیه می‌شود.

 

اگر به دنبال چوبی با مقاومت بالا در برابر پوسیدگی و آفت‌های مختلف هستید، چوب سرو انتخاب مناسبی است. این چوب از جمله انواع چوب طرح‌دار است که به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای دیده می‌شود. البته در فصل سرما تیره‌تر می‌شود. رگه‌های روشن موجود در آن نیز زیبایی چشم‌نوازی به این چوب بخشیده ‌است. چوب سرو دارای بافتی یکنواخت است و مقاومت بالایی در برابر حمله حشرات دارد. این چوب انعطاف‌پذیری بالایی دارد و می‌توان از آن برای ساخت انواع کشو، نمای ساختمان، دکوراسیون، قفسه و جعبه‌های ساده استفاده کرد.

 

درخت صنوبر که عموما در هند و منطقه هیمالیای غربی یافت می‌شود، دارای چوبی بسیار سبک وزن و نسبتا نرم است. این چوب که با نام چوب درخت تبریزی هم شناخته می‌شود، به رنگ‌های سفید تا کرم روشن دیده می‌شود و اغلب لکه‌های سیاه یا قهوه‌ای رنگ بر روی آن وجود دارد. این چوب پرداخت مناسبی داشته و جمع‌شدگی متوسطی دارد. البته نباید انتظار مقاومت بالا و دوام زیادی از آن داشته باشید. کار با چوب صنوبر آسان  است و برای ساخت مواردی همچون جعبه‌ها، صندوق‌ها، ادوات کشاورزی، وسایل عمومی نجاری و همچنین کاغذسازی و کبریت‌سازی می‌توان به سراغ آن رفت.

  

در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با مهم‌ترین انواع چوب و کاربرد آن آشنا کنیم. انواع چوب درختان مختلف با توجه به نوع رشد درخت و شرایط اقلیمی و آب و هوایی، ویژگی‌ها و خصوصیات خاص خود را دارند. چنین ویژگی‌هایی هر یک از آن‌ها را برای کاربری خاصی مناسب می‌سازد. بنابراین آگاهی از خصوصیات انواع چوب می‌تواند یاری‌گر شما در انتخاب چوب مورد نیازتان باشد.